پیش‌نوشت۱: انگیزه نوشتن این مطلب، چند ده میلیون تومان بوده است که می‌‌توانسته به نحو بهتری هزینه شود و یا حداقل، خرج تفریح شود. اما به نظرم مهمترین دستاورد این هزینه‌ها، همین مطلبی باشد که در ادامه می‌نویسم. همچنین مطالبی که می‌نویسم، از قول من است که نه برنامه‌نویس هستم و نه گرافیست. صرفا فردی هستم که سال‌هاست تجربه‌ی کار با نرم‌افزارهای مختلف را داشته‌ام و چیزی که برایم مهم بوده، این است که کدامیک برای پیشبرد یک فروشگاه اینترنتی، بهتر است و دردسر کمتری دارد و کدامیک منجر به دردسر بیشتری می‌شود.
پیش‌نوشت۲: دوستان برنامه‌نویس من و یا دوستانی از من که صاحب شرکت طراحی سایت هستند و این مطلب را می‌خوانند، لطفا در نظر داشته باشند که در این مطلب بیشتر از نرم‌افزار و CMS صحبت می‌کنم و نه شخص و شرکت.
پس از اینکه یک فرد یا یک تیم تصمیم به ایجاد کسب‌وکار اینترنتی گرفت (و تمام موارد اعم از بیزنس‌پلن و … را آماده کرد)، وارد قدم طراحی فروشگاه اینترنتی می‌شود. قدمی که از نظر من، مهمترین قدم برای یک کسب‌وکار اینترنتی است.
برای یک فروشگاه اینترنتی، هیچ‌وقت به سراغ طراحی از صفر نروید. مگر اینکه شما قصد رقابت با امثال دیجی‌کالا را داشته باشید. دنیای فروشگاه اینترنتی کاملا متفاوت از دنیای یک سایت شخصی و وبلاگ و یا سایت‌های تولید محتوا است. برای ایجاد یک فروشگاه اینترنتی، پول زیادی خرج نکنید. طراحی یک فروشگاه اینترنتی از صفر، بودجه‌ی زیادی لازم دارد. پولی که به زودی از بابت هزینه کردنش پشیمان خواهید شد. جدای از هزینه، زمان زیادی را نیز از دست خواهید داد.
اکثر برنامه‌نویس‌ها و شرکت‌های طراحی سایت، شما را از CMSها و سیستم‌های آماده می‌‌ترسانند. اما به نظر من بیش از آنکه امثال ورودپرس و ووکامرس و مجنتو و اپن‌کارت و … مشکل داشته باشند، مشکل از افرادی است که با این CMSها آشنایی کامل ندارند. برای مثال اگر می‌گویند که وردپرس امن نیست، دلیلش این است که زیاد با وردپرس کار نکرده‌اند و روی آن اشراف ندارند.
هنگامی‌که نزد یک طراح سایت می‌روید، احتمالا می‌گویید سایتی شبیه دیجی‌کالا می‌خواهید، اما من می‌گویم که لطفا از این توهم دور شوید. اگر قصد دیجی‌کالا شدن دارید، باید چندین برنامه‌نویس را استخدام کنید و سایتی در آن حد طراحی کنید. البته بعید می‌دانم دیجی‌کالا امکاناتی داشته باشد که یک CMS ندارد. پس نمی‌توانید قصد دیجی‌کالا شدن (در همان حد و اندازه) را داشته باشید اما طراحی سایت را به شرکت یا فرد خارج از سازمان خودتان بسپارید.
اگر قصد ایجاد یک فروشگاه اینترنتی دارید، من به شما استفاده از سیستم‌های آماده‌ای نظیر شاپفا، ووکامرس و اپن‌کارت و منجتو را پیشنهاد می‌کنم. تنها چیزی که لازم دارید این است که فرد متخصص هر یک از این سیستم‌ها را پیدا کنید و مدت کوتاهی استخدامش کنید تا سایت را طراحی کرده و دردسترس بازدیدکننده قرار دهد. البته امنیت مثلا ووکامرس در گرو امنیت وردپرس است و امنیت وردپرس نیز در گرو این است که با آپدیت‌های آن و افزونه‌های امنیتی آن هماهنگ شوید و به Backup گیری اهمیت دهید. البته بهانه‌ی دوم طراحان سایت نیز ممکن است عدم سازگاری این CMSها با زبان فارسی باشد، که این هم مدتهاست مشکل خاص و جدی ایجاد نکرده است. مشکلات طراحی یک فروشگاه اینترنتی بدون این CMSها، بسیار جدی‌تر خواهد بود.
به نظرم طراحی یک فروشگاه اینترنتی را باید به فردی سپرد که کارش طراحی فروشگاه اینترنتی باشد نه اینکه هر نوع سایتی طراحی کرده باشد و یکی دو تا فروشگاه هم در رزومه‌اش داشته باشد. دنیای فروشگاه اینترنتی کاملا متفاوت و گسترده و به‌روز است. باید امکانات فراوانی داشته باشد. امکاناتی که بعید می‌دانم فردی که چند سال تجربه‌ی فروش اینترنتی را نداشته باشد، حتی از ۱۰ درصد آنها هم مطلع باشد.
ما وقتی تجربه‌ای نداریم و به یک طراح سایت مراجعه می‌کنیم، قاعدتا او برایمان نسخه می‌پیچد. نسخه‌ای که براساس توانایی‌های خودش است. وقتی قدم اول را اشتباه برداریم، متاسفانه امکان اصلاحش خیلی بعید است. اگر ما از ابتدا یک سیستم و یا CMS و یا طراح اشتباه را انتخاب کنیم، خیلی سخت است که از آن جدا شویم و اصلاحات لازم را برای تغییر مسیر انجام دهیم.
اگر ما فروشگاه خود را با CMSهای عمومی مثل ووکامرس ایجاد کنیم، تا دنیا دنیاست، افرادی هستند که بتوانند در مواقع لازم به داد ما برسند. اما اگر یک CMS ناآشناتر در ایران مثل Bitrix را انتخاب کنیم، افرادی زیادی در ایران نیستند که با این CMS کار کرده باشند و دیر یا زود به بن‌بست می‌رسیم. پس وقتی CMS به بن‌بست می‌رسد، طراحی یک فروشگاه اینترنتی، زودتر به بن‌بست خواهد رسید، چرا که جز طراحش، فرد دیگری نمی‌تواند آن را توسعه دهد و یا ایرادات احتمالی‌اش را برطرف کند. طراح هم که اگر در استخدام ما نباشد، مشخص نیست که آیا یکسال دیگر هم در همین کار است و یا به شغل‌های دیگری روی آورده است و یا اصلا وقت و زمانی برای ما دارد یا خیر. اما استفاده از CMSهای عمومی‌تر، باعث می‌شود کمتر دچار مشکل شویم.
پس تمام حرف من در این مطلب این است که چرخ را از اول اختراع نکنید. هیچ‌وقت یک فروشگاه اینترنتی را از صفر طراحی نکنید. بهترین و حرفه‌ای‌ترین طراح‌ها هم نمی‌توانند فروشگاه خوبی را (از نظر کاربرد و امکانات) به شما تحویل دهند.
اغلب افراد و شرکت‌هایی که سایت طراحی می‌کنند، قبلا یا برنامه‌نویس بوده‌اند و یا گرافیست و سپس به طراحی سایت روی آورده‌اند. برنامه‌نویس‌ها، به ظاهر سایت توجه نمی‌کنند و امنیت سایت را مهم می‌دانند. گرافیست‌ها، به ظاهر سایت توجه می‌کنند و به آنچه در پشت سایت می‌گذرد، توجه زیادی ندارند. پس پیشنهاد می‌کنم که بدون اطلاع کافی، نزد هیچکدام از آنها نروید. نه اینکه بگویم آنها خبیث هستند. اصلا چنین منظوری ندارم. قصدم این است که بگویم نه شما و آنها، از چیزی که واقعا مهم است، اطلاعی ندارید. به نظر من امنیت و گرافیک یک فروشگاه اینترنتی، اهمیت دارد اما رتبه‌های اولِ اهمیت را ندارند.
یک فروشگاه اینترنتی، چند صد ماژول و امکانات مختلف دارد. امکاناتی که هزینه‌ی ایجادشان در خارج از یک CMS فروشگاهی مثل ووکارمس و یا مجنتو و یا اپن‌کارت، هزینه‌های فراوانی دارد. اما اگر فروشگاه خود را توسط یک CMS فروشگاهی ایجاد کنید و ندانید که امروز چه امکاناتی برای فروشگاه‌تان می‌خواهید، افزودن آن امکانات به فروشگاه‌ه‌تان به راحتی و با هزینه‌های خیلی کمی انجام می‌شود.
فروشگاه اینترنتی خودتان را با CMSهایی ایجاد کنید که هزاران فروشگاه اینترنتی با آن ایجاد شده است و مدام توسعه پیدا می‌کنند و به امکانات آنها افزوده می‌شود. پیشنهاد من شاپفا یا WooCommerce یا OpenCart یا Magento است. البته نیازی نیست که خودتان شخصا اقدام به طراحی فروشگاه کنید، بلکه بهتر است ایجاد فروشگاه را به فردی بسپارید که متخصص هر یک از این سیستم‌ها باشد.
انتخاب یک سیستم طراحی اشتباه، شما را به دردسر می‌اندازد. راه اصلاحش سخت و هزینه‌بر و حتی ناممکن خواهد بود.
برای انتخاب فرد یا شرکت طراح فروشگاه اینترنتی حتی توسط CMSهای فروشگاهی، به جای توجه به شهرت‌های اکثرا کاذب، به نمونه کارهای آنها دقت کنید. با مشتریانشان تماس بگیرید، مخصوصا مشتریانی که بیش از یکسال از طراحی سایتشان گذشته باشد و از میزان پشتیبانی فرد یا شرکت طراحی کننده، مطلع شوید.
پی‌نوشت: اگر افرادی هستند که قصد دیجی‌کالا شدن دارند و می‌خواهند چند ده میلیارد و چند صد میلیارد تومان نیز هزینه کنند، من به عنوان یک فروشنده‌ی کالا در بستر اینترنت، به آنها پیشنهاد می‌کنم که دنبال ایده‌های برای ارائه خدمات باشند و نه کالا. خدمات، سودآوری بیشتری دارد و نیروی انسانی و تجهیزات بسیار کمتری لازم دارد.
3 دیدگاه ها. دیدگاه جدید بگذارید
[…] پیشنهادی برای طراحی و ساخت فروشگاه اینترنتی (#فروش) […]
بهداد جان سلام
به عنوان یکی از خوانندگانت ازت ممنونم که این تجارب ارزشمندت رو با ما هم به اشتراک گذاشتی. تجاربی که هزینه‌های مادی و از اون مهمتر بخشی از عمرت رو برای بدست آوردنشون صرف کردی.
اتفاقا چندهفته پیش با یاور مشیرفر هم تلفنی در همین مورد حرف میزدیم. یاور هم گله‌مند بود که برنامه‌نویس‌ها چطور مدیر مجموعه‌شون رو راضی کردند که وردپرس امن نیست و به همین خاطر فروشگاهی رو با یک فروشگاه‌ساز غیرمعروف ساختند و باقیش رو خودت میدونی…
چند وقت پیش با شرکتی که کار طراحی و بهینه‌سازی سایت میکرد در تماس بودم. از نزدیک شاهد بودم که چطور اون شرکت سایت‌های خودش رو به بهانه عدم امن بودن وردپرس به مشتری‌هاش میفروخت (سایتها رو با asp.net کد زده بودند). اون وقت مشتری بیچاره تا عمر داشت به این دوستان وابسته بود. تازه به اون سایت پر از باگ و اون cms عجیب و غریب اونها.
بهداد اتفاقا دیدن همچنین نمونه ای برای من یک درس بزرگ داشت. اینکه در این حوزه (طراحی سایت و بهینه‌سازی سایت) چقدر آدم کاربلد کمه که امثال این دوستان درآمدهای بسیار زیاد تو اون در میارند. از تو چه پنهون دیدن اونها و یک سری موارد دیگه باعث شد که خودم در حوزه‌ای نزدیک به همین دست به کار بشم و امروز خداروشکر با وجود اینکه ابتدای راه هم هستیم اما اوضاع خوبه.
امیدوارم وقت بشه و بیشتر در این مورد حضوری حرف بزنیم.
راستی بهداد، راجع به خریدی که چند وقت پیش از تکنولایف داشتم، به عنوان یک مشتری دوست داشتم یه چیزایی رو بهت بگم:
۱- قیمتهای شما بهترین قیمت توی بازار بودند (تا جایی که من بررسی کردم)، اما سایت شما توی نتایجی سایتهایی مثل ترب دیده نمیشه. چرا؟
۲- رضایت من پس از دریافت محصول کمتر از پیش‌بینی من برای رضایتم بود. این ممکنه توی تجربۀ مشتریها تاثیر بد بذاره:
مثلا قلم همراه گوشی رو من فکر میکردم بهتر از این حرفها باشه و ظاهرش طوری بود که حس خوبی بهش نداشتم.
بسته بندی کالا هم بنظرم خوب نبود و انتظار داشتم که توی یه کارتن با لوگوی خودتون محصول رو دریافت کنم. یا حتی اگر کارتن با لوگوی شما نبود، حداقل برند شما روی نایلون باشه.
اگر مثلا قلم نوری هم نبود من باز هم از شما میخریدم (تعارفی در کار نیست). اما اگر یه بسته بندی شیکتر بود و ضمنا توی یه کاغذ برای من نوشته میشد که فلان مورد رو هم به رایگان ما براتون ارسال کردیم، حسم خیلی بهتر بود و از خریدم راضی تر بودم.
هرچند که همین الان هم من در کل از این خرید راضیم و این رو توصیه تکنولایف به دوستانم داره نشون میده. من بیشتر از هر چیز هم ازت ممنونم که همچین خریدی (گوشی موبایل هوشمند) رو اینقدر برای من ساده کردی. من کلا برای تحقیق و خرید کلا سه ساعت هم وقت نذاشتم. و الان هم کلی از گوشی راضیم.
مخلصم.
سلام امین
برای اینکه جوابم بیش از حد طولانی نشه، فقط در مورد سئوال‌هایی که کردی، سعی می‌کنم جواب کامل و شفافی بدم. البته شاید الان زمانی خوبی برای گفتن یه سری از حرفها باشه اما بالاخره باید بیان میشد. بقیه موارد رو به زودی حضوری صحبت می‌کنیم.
در مورد سایت‌های مثل ترب و ایمالز و دیجی‌آنلاین و …، واقعیتش اینه که تکنولایف بازار محدود خودش رو داره. خریدارهای خاص خودش رو داره. دیتابیس خودشو داره. ورود ما به این سایت‌های اعلام قیمت، باعث شده بود که همکاران من که قیمت‌ها رو آپدیت می‌کنن، وارد یک جنگ قیمتی بشن. چیزی که بازدیدکننده‌ی ترب می‌بینه، فقط قیمته. اما نمی‌بینه که آیا اون فروشگاه واقعا کالا رو موجود داره یا نه؟ اگر ثبت سفارش کنه، کالا رو براش می‌فرستن و یا بهش زنگ میزنن و میگن موجود نداریم و یا قیمتش آپدیت نبوده؟ و یا اینکه از خریدار هزینه ارسال گرفته میشه یا نه؟ اگر گرفته میشه، چقدر هستش؟ و چقدر طول میکشه که کالا به دست خریدار برسه؟ البته بحث دیجی‌کالا جداست. دیجی‌کالا دوست داره که همه جا باشه و از همه لینک و بازدید بگیره، جدای از آگاهی از برندش. باقی فروشگاه‌ها، صرفا وارد یک بازی میشن. بازی که برنده‌اش تربه، و فروشگاه اینترنتی مدام سودش رو میاره پایین. همکاران من به جای اینکه به جذب مشتری فکر کنن، درگیر حاشیه میشن. حاشیه‌هایی که سودی هم نداره. بالاخره خودت قیمتهای ترب رو دیدی، اگر برای یک محصول، ۱۰ فروشگاه قیمت گذاشته باشه، قیمت ۹ تا از اونا، اختلاف هزار تومانی داره و اونی هم که درگیر جنگ قیمت نمیشه، دیجی‌کالاست. به نظرم تکنولایف با کار کردن روی دیتابیس خودش و بزرگتر کردنش(مثلا بانک ایمیلی که از خریدارهای قبلیش داره و یا بانکی که از علاقمندان محصولات سونی داره و خود افراد اطلاعاتشون رو در اختیار تکنولایف گذاشتن و یا صفحه اینستاگرامش که حدود ۵۰ هزار فالوئر داره و بانک sms که داره و…) فیدبک‌های خیلی بهتری میگیره و حاشیه‌های کمتری داره و اکثر مشتریانش هم مثل خودت لطف داشتن و ما رو به دوستانشون معرفی کردن. در کل، احتمال اینکه فردی دنبال برند سونی باشه و تکنولایف رو نشناسه، زیاد نیست. و این، نتیجه‌ی همین دیتابیس‌ها و تخصصی کار کردنه. به نظرم ترب و امثالش، فقط یکی از صدها راه جذب خریداره اما وقتی واردش بشی، مغزت روی اون قفل میشه و با نوع فروشی که من توی ذهنم دارم، تناقض داره و این جنگ قیمتی، نمیذاره خدمات خوبی ارائه بدی. مگه اینکه برند باشی و صرفا اونجا هم حضور داشته باشی. لااقل من می‌دونم تا اون برند شدن، فاصله زیادی داریم. با جنگ قیمتی هم نمیشه برند شد. الان اسم یکی از اون سایتهایی که اونجا اعلام قیمت کردن رو بنویس و یکسال دیگه ببین کدومشون وجود دارن و اکثرشون یکسال پیش هم وجود نداشتن.
در مورد قلم، راستش ما فیدبک‌های مختلفی گرفتیم. برخی خریدارها مثل خودت، اون قلم راضیشون نکرده بود. برخی‌ها بر عکس، خیلی راضی بودن. البته ما می‌تونستیم درصد رضایت رو ببریم بالاتر، اما هزینه‌هایی ۱۰ برابری داشت. اتفاقا تصمیم گرفتیم به جای چند کالای هدیه، یک کالای اختصاصی هدیه بدیم (چون در اطراف من، امکان طراحی و تولید یک کالا در ایران و یا چین فراهمه) اما متاسفانه هنوز تصمیمون قطعی نشده و نیاز به یک چشم‌انداز حداقل یکساله داره. منظورم از چشم انداز رو در انتهای کامنتم میگم.
در مورد بسته‌بندی انحصاری تکنولایف هم حق با توست. قاعدتا گوشی باید در کیسه‌های سونی به دستت رسیده باشه. ما بسته‌بندی خودمون رو داشتیم و منتها پس از تمام شدنش، امکان سفارش مجددش رو نداشتیم. که اینم به خاطر چشم‌اندازه.
و در مورد چشم‌انداز،
تکنولایف، وضعیت مبهمی داره. وضعیتی که نشون میده احتمالا آینده‌ی پرسودی در انتظارش نیست. وضعیتی که ارزش اینو داشته که براش وقت و هزینه صرف بشه. دلایل مختلفی هم داره. یکیش همین تخصصی کار کردن تکنولایفه. ممکنه ۶ ماه دیگه، سونی در ایران باشه، ممکنه نباشه. از نظر من، سونی نباشه، تکنولایف هم دلیلی نداره وجود داشته باشه چون برای روی سایر برندها، فروشگاه‌های قدیمی‌تر وجود دارن. به نظرم اگر قرار باشه که تکنولایف همه چیز فروش بشه، وجودش در کنار دیجی‌کالا، توجیه نداره و ممکنه دوران خوبش زیاد دوام نداشته باشه. بحث دیگه، شرایط اقتصادیه و اینکه مردم خیلی وقته که کمتر سونی میخرن. بحث دیگه، دلسردی ما از شرکت‌های بالاسریه. مثلا بهت بگم که تکنولایف از نظر فروش آخرین پرچمدار سونی یعنی XZ Premium در بین فروشگاه‌های اینترنتی، رتبه اول رو داره اما متاسفانه حمایتی که از سایر فروشگاه‌ها میشه (حتی فروشگاه‌هایی که فروش چندانی ندارن) باعث میشه که من بخوام در ادامه دادن یا ندادن تکنولایف، شک کنم.
در کل، چون من امروز و فعلا چشم‌انداز خاص و خیلی روشنی رو برای تکنولایف متصور نیستم، نمی‌تونم هزینه‌ی خاصی انجام بدم. احتمالا میدونی که تولید کیسه و کارتن، باید در تیراژ انجام بشه تا مقرون‌به‌صرفه بشه.
اگر تو و تعداد زیادی از دوستانی که به اینجا سر میزنن، من رو میشناسید، به واسطه‌ی تکنولایف نیست. به واسطه‌ی سایر فعالیت‌های منه (حالا کالا یا خدمات یا حتی محتوا) که اتفاقا اونا رو با کیفیت بهتری انجام دادم (چون تولیدکننده و تامین‌کننده و… ، خودم بودم). من روی فعالیت‌های دیگه‌ای، موفق‌تر بودم و در مدت کوتاه‌تری تونستم افراد سرشناس اون حوزه رو جذب کنم.
معلم عزیزمون هم ۳ سال پیش به من گفت: “تو آدم تکنولوژی و مهندسی نیستی و در سایر زمینه‌ها موفق‌تر خواهی بود” . البته بحث نوع بازار و صنف رو هم مطرح کرد.
تمام اینارو که بذاری کنار همدیگه (و خیلی موارد دیگه‌ای که جای مطرح کردنش اینجا نیست) متوجه میشی که دل من، با کاری که مشغولشم، نیست. و برای حفظ اعتبار خودم و همچنین جلوگیری از نارضایتی (منطقی و غیرمنطقی) هر چند کوچک و قابل چشم‌پوشی مشتریانی که پولشون رو به سختی به دست میارن و میان از ما محصول میخرن، احتمالا تکنولایف حداکثر تا پنج ماه آینده (حتی شاید تا پایان امسال)، واگذار میشه. مگر اینکه این وسط، معجزه‌ای رخ بده. البته بعیدم نیست. چون وقتی در یک شب تا صبح، هزار تا تصمیم و قانونی اعمال میشه (از جانب حکومت و دولت و تحریم‌ها و واردکنندگان و عرضه‌کنندگان و …) که کسب‌وکارت رو به چالش میکشه، عادلانه ست که اتفاق برعکسی هم بیوفته. با اینکه من اعتقادی به شرایط عادلانه ندارم : )