ارزهای دیجیتال (۱) – مطالب پراکنده

پی‌نوشت: در این مطلب هیچ ادعایی نسبت به شناخت ارزهای دیجیتال ندارم. صرفا کمی از جستجوهایم را با شما در میان می‌گذارم. خودم نیز به صورت جدی وارد بازار ارزهای دیجیتال نشده‌ام و توصیه‌ای نیز برای وارد شدن و یا وارد نشدن به این سیستم‌های پیچیده، ندارم.

در ماه‌های اخیر، موج ارزهای دیجیتال به ایران نیز رسیده و من را نیز کنجکاو کرده است. سال ۸۷ به فارکس علاقمند شدم و به صورت تستی در آن حساب باز کردم و کمی فعالیت کردم. اما به دلیل اینکه فارکس صرفا یک بازی بود و هیچ چیز در آن واقعی نبود، فعالیتم را ادامه ندادم. مثلا اگر ۱۰ درصد از سهام شرکت IBM را می‌خریدی، صرفا این سهام در داخل فارکس ارزش داشت و نه دنیای واقعی. آن سهام، صرفا یک نوع بازی بودند که فقط در همان زمین بازی فارکس ارزش داشتند. به همین دلیل از این نوع Trade کردن و یا به قول خودم، بازی کردن، خارج شدم. البته همین بازی نیز درآمد خوبی برای بسیاری از تریدرهایش ایجاد کرد و می‌کند و بیت‌کوین در Forex نیز عرضه شده  و روی بازار اصلی بیت‌کوین نیز تاثیر گذاشته است.

مدت‌ها از این فضاها دور بودم تا اینکه با ارزهای دیجیتال آشنا شدم و درگیر آنها شدم و با تلاش فراوان ( به دلیل کندذهن بودن!)، به سختی توانستم کمی از نحوه‌ی کار آنها و روش رمزگذاری آنها و رمز کردن و از رمز درآوردن آنها و … اطلاعات به دست آورم اما هنوز هم نمی‌توانم این بازارها و نحوه‌ی کارکرد آنها و کلا Blockchain را برای پدربزرگ و مادربزرگم شرح دهم و این یعنی هنوز این سیستم‌ها را خوب نشناخته‌ام.

این مطلب را نوشتم تا کمی از این فضا بگویم و اگر ایراداتی در مطالبم پیدا کردید، درخواست دارم برایم کامنت بگذارید تا هم مطلب را ویرایش کنم و هم باعث شود که درک بهتر و صحیح‌تری از سیستم ارزهای دیجیتال پیدا کنم.

اول در مورد ایرادها و ابهام‌هایی که نسبت به ارز دیجیتال مطرح می‌کنند، می‌نویسم.

۱ – پشتوانه ندارد.

بسیاری از افرادی که با آنها صحبت می‌کنم، اولین ایرادشان بر ارز دیجیتال، این است که پشتوانه ندارد. می‌گویند اگر امروز دست ما اسکناس ریال و یا دلار است، مقداری طلا (و یا هر چیز گرانبهای دیگر) در خزانه‌ی بانک مرکزی ایران و یا آمریکا وجود دارد که این اسکناس دست ما، ارزشش را از آن طلا می‌گیرد و پشتوانه دارد.

اما در واقعیت، چنین چیزی سال‌هاست که وجود ندارد. ریچارد نیکسون (رییس جمهور وقت آمریکا) در سال ۱۹۷۱، وابستگی دلار و طلا را قطع کرد (که به شوک نیکسون معروف است). یعنی اگر امروز مثلا نقدینگی ۱ میلیارد دلاری در دنیا وجود دارد، به اندازه‌ی این ۱ میلیارد دلار، طلا در خزانه‌ی آمریکا وجود ندارد. در کشور خودمان نیز چنین است. امروزه پشتوانه‌ی اصلی اسکناس، قدرت تولید ناخالص ملی کشورهاست.

اتفاقا شاید همین سرمایه‌های مردمی که در پشت این ارزهای دیجیتال هستند، پشتوانه‌ی خوبی برای آن (نسبت به بازارش) باشد.

۲ – نوسان زیاد دارند.

دلیل اینکه نوسان دارند، این است که در ارز دیجیتال، سیستم متمرکز وجود ندارد. یعنی یک بانک مرکزی وجود ندارد که بازار را کنترل کند و اگر نوسانات بازار شدید شد، با افزایش عرضه و یا کاهش عرضه، بازار را مدیریت کند. قیمت ارز دیجیتال، صرفا بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. این نوسانات نیز بر روی ارزهای مختلف، متفاوت است. قیمت برخی ارزها با شیب ثابت و یا ملایمی تغییر می‌کند و برخی ارزهای دیگر مثل بیت‌کوین، نوسانات شدیدتری دارند. دلیل نوسان نیز چیزی جز مواردی که بیان کردم، نیست. مثلا ارز ریپل، نوسانات کمتری دارد. دلیلش هم شاید این باشد که ریپل با اینکه ارز دیجیتال است اما بلاک‌چین (دیتابیس‌های توزیع شده) ندارد و یک سیستم متمرکز است.

در کل، اگر امروز کشورها تصمیم بگیرند که در معاملات خود از دلار استفاده نکنند، ارزش دلار سقوط خواهد کرد، چرا که میزان مقبولیتش کم می‌شود و وجود مقبولیت برای ارز‌های دیجیتال، سبب رشد آنها و بیشتر شناخته شدن آنها می‌شود و وجود این مقبولیت، پشتوانه‌ی خوبی برای هر ارزی خواهد بود. شرکت‌های زیادی هستند که برای فروش محصولات خود، بیت‌کوین را قبول می‌کنند. مثلا یکی از این شرکت‌ها، مایکروسافت است که محصولات نرم‌افزاری خود را با بیت‌کوین نیز می‌فروشد اما اخیرا به دلیل نوسانات بیت‌کوین، درگاه پرداخت بیت‌کوینش را به حالت تعلیق درآورده است. البته برخی شرکت‌های بیمه و یا صرافی‌ها این مشکل را حل کرده‌اند و عدم ضرر از کاهش نوسانات را تضمین می‌کنند اما در این روش، کاربران از نوسانات مثبت سودی نخواهند برد.

۳ – ارزهای دیجیتال، حباب دارند.

اگر به قیمت بیت‌کوین (به عنوان شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال) نگاه کنیم، همیشه در حال صعود و سقوط بوده است. درست است که بیت‌کوین در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۷ نسبت به ۱ ژانویه‌ی همان سال تقریبا ۱۵ برابر شد اما در دسامبر سال ۲۰۱۴ قیمتش یک سوم ژانویه‌ی همان سال شده است. اگر اخبار را دنبال کنیم، می‌بینیم که در تمام زمان‌ها، بحث حبابی بودن ارزهای دیجیتال، مطرح بوده است. حتی زمانی که ارزش بیت‌کوین معادل ۵۰۰ دلار بوده نیز این موارد مطرح شده است. در مورد حبابی بودن، بعید است که بتوان نظر قطعی داد، چرا که تا وقتی یک حباب قیمتی نترکد، حباب بودنش مشخص نمی‌شود. البته با توجه به محدودیتی که در تعداد بیت‌کوین وجود دارد، باعث می‌شود که کمتر به حباب دچار شود. شاید نوسان داشتن ارز‌های دیجیتال از جمله بیت‌کوین، عامل جدی‌تری نسبت به حباب بودن قیمتش باشد و همین نوسان داشتن، سبب کاهش مقبولیتش برای ورودش به درگاه‌های خرید و فروش محصولات مختلف شود و تاکنون نیز اگر سایت و یا شرکتی، درگاه پرداخت بیت‌کوین خود را بسته است، دلیلش نوسان زیاد بیت‌کوین بوده است و نه حباب بودنش. در نهایت ممکن است بیت‌کوین از یک ارز دیجیتال، به یک محصول سرمایه‌ای تبدیل شود.

در انتها، تاریخچه‌ای از بیت‌کوین را می‌نویسم.

• اکتبر ۲۰۰۸: انتشار مقاله‌ی ساتوشی ناکاموتو با عنوان Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System بیت‌کوین، یک سیستم پرداخت نقدی الکترونیکی همتا به همتا (دانلود مقاله)
• نوامبر ۲۰۰۸: ثبت نرم‌افزار بیت‌کوین در سایت SourceForge که سایت متمرکزی برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار برای کنترل، مدیریت و توسعه‌ی نرم‌افزارهای متن باز یا Open Source است.
• ژانویه ۲۰۰۹: راه‌اندازی اولین گره (node) بلاک‌چین بیت‌کوین و ثبت اولین بلاک بیت‌کوین در شبکه.
• اکتبر ۲۰۰۹: ثبت نرخ اولیه‌ی بیت‌کوین که ۱ دلار را مساوی ۱۳۰۹ بیت‌کوین در نظر گرفتند. ساتوشی نیز ۱ میلیون بیت‌کوین به حساب خودش واریز کرد که تا امروز (۷ ژانویه ۲۰۱۸) نیز دست نخورده باقی مانده‌اند. (یکی از موارد جالب بلاک‌چین این است که می‌توان موجودی حساب‌های مختلف را مشاهده کرد و این دسترسی برای عموم فراهم است.
• می ۲۰۱۰: اولین معامله با بیت‌کوین ثبت شد. یعنی خرید دو عدد پیتزا با ۱۰,۰۰۰ بیت‌کوین.
• جولای ۲۰۱۰: اولین افزایش نرخ بیت‌کوین به ۱۰ برابر در طی ۵ روز و گشایش اولین سایت بازار مجازی مبادله‌ی بیت‌کوین با عنوان MtGox .
• نوامبر ۲۰۱۰: فراتر رفتن حجم بازار بیت‌کوین از یک میلیون دلار.
• فوریه ۲۰۱۱: گشایش سایت جاده‌ی ابریشم برای مبادله‌ی موادمخدر با بیت‌کوین(این سایت در اکتبر ۲۰۱۳ توسط FBI ضبط شد). همچنین در این زمان ارزش مبادلاتی بیت‌کوین به ۱ دلار رسیده است. یعنی ۱۳۰۹ برابر نسبت به ارزش مبادلاتی‌اش در اکتبر ۲۰۰۹٫
• آپریل ۲۰۱۱: گذشتن ارزش مبادلاتی بیت‌کوین از ۱۰ دلار.
• ژوئن ۲۰۱۱: آغاز دریافت کمک نقدی سایت ویکی‌لیکس با بیت‌کوین.
• ژوئن ۲۰۱۲: گشایش اولین سایت کیف پول بیت‌کوین با عنوان CoinBase. که البته امروز به یک صرافی تبدیل شده است.
• سپتامبر ۲۰۱۲: تاسیس موسسه‌ی بیت‌کوین برای نظارت و قانون‌گذاری بر بیت‌کوین.
• آپریل ۲۰۱۳: فراتر رفتن ارزش مبادلاتی بیت‌کوین از ۱۰۰ دلار.